İslamda zorlayıcı hüküm yoktur.
Sözlükte hürriyet her ne kadar “serbestiyet” anlamına gelse de içinde yaşadığımız yaratılış aleminde insanın varlığını devam ettirebilmesi için mutlak anlamda hür ve serbest olması mümkün değildir. Zira insanın yaşayabilmesi için yemek, içmek, uyumak, nefes almak gibi fiziki alemin kurallarını dikkate alması zaruridir. Zaten kimse hürriyeti bu anlamda “sınırsız serbestiyet” olarak gündeme getirmemektedir. Bir de yine yaşadığımız alemde dinî kurallar vardır ki insanlar bu konuda (kendilerine cüz’î irade verilerek) muhtar bırakılmıştır. İsteyen -yani iradesini bu doğrultuda kullanan- bunlara tamamen tabi olur, isteyen kısmen tabi olur, isteyen de tabi olmaz. Esasında İslam da bu konuda zorlayıcı bir hüküm getirmemiş, insanları bu kurallara uymaya, uymaları halinde dünya ve ahirette karşılaşacakları olumlu sonuçlarına, uymamaları halinde karşılaşacakları olumsuz sonuçlarına dikkat çeken bir davette bulunmakla iktifa etmiştir. Bu açıdan bakıldığında hürriyet “ilahî bir sünnet/uygulama”, bir “hükm-i dinî”dir.
SİYASİ OTORİTE VE DAYATMALAR
Hürriyet kavramının fıtrî, dinî, hukukî, iktisadî, felsefî boyutları varsa da kavram, daha çok siyasî alanla ilgili olarak gündeme gelmiş ve tartışılmıştır. Siyasî bir otorite insanların alanlarını daraltabilir mi, fikir ve ifade hürriyetini kısıtlayabilir mi, birtakım resmi ideoloji ve dayatmalara maruz bırakabilir mi? Biraz daha açarak ifade etmek gerekirse, bir devlet mekanizması içinde fertler temel hak ve hürriyetlerini rahatlıkla kullanabilirler mi yoksa söz konusu idarenin kısıtlamasına boyun eğmek zorunda mıdır? Burada, -adı ne olursa olsun-, iki tür yönetim karşımıza çıkmaktadır. Hürriyetçi olan siyasî yaklaşım ve yönetimler, hürriyetçi olmayan yahut müstebit yaklaşım ve yönetimler. Bediüzzaman “seyyidü’l-kavmi hâdimühüm hadisinin sırrıyla, şeriat aleme gelmiş; tâ istibdâdı ve zalimane tahakkümü mahvetsin” diyerek (Divan-ı Harb-i Örfî [ESDE içinde], s. 121) “hürriyet ve adaleti” dinin gönderiliş gayesi olarak açıklamış, İslam’ın “hürriyetçi ve adaletli” karakterine dikkat çekmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder